bretton woods ne demek?

Bretton Woods, Küçük bir ABD eyaleti olan New Hampshire'deki bir Carroll kasabasının bir bölgesi.¹ 1944 yılında burada yapılan Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı ardından imzalanan Bretton Woods Anlaşması ve adı bu anlaşma ile ortaya çıkan Bretton Woods sistemi ile ünlenmiştir.² Anlaşma buradaki, 1905 yılında kurulmuş olan Mount Washington Oteli'nde imzalanmıştır.

Uluslararası ticaretin yeniden başlaması ve dünya savaşları döneminin paramparça ettiği uluslarasi para sisteminin (UPS) hızlı bir sekilde yeniden oluşturulması düsüncesi taşıyan konferanstır. İngiliz John Maynard Keynes ve Amerikan Harry White karşıt iki görüşü temsil eden taraflar idi.

Keynes'e göre UPS'yi gerçek bir uluslararası para üzerine kurmak gerekiyordu. "Bankor" adlı bu kaydı para, uluslarüstü bir banka tarafından uluslararası mübadelenin büyümesine bağlı olarak basılacak ve değişken bir orana bağlı olarak altına göre tanımlanacaktı.

Aynı yıl, II. Dünya Savaşı sürerken 44 ülke yeni bir para sistemine geçmiştir. Ünlü ekonomist White’ın görüşünü temel alan bu sistem (White- Plan), uluslararası para birimlerinin Amerikan Doları’na endekslenmesidir. Amerikan Doları’nın altınla konvertibilitesi sağlanmış, bu görevi de Amerikan Merkez Bankası üstlenmiştir.

Böylelikle Amerikan Doları ve diğer para değerleri arasında sabit bir döviz kuru ilişkisi oluşmuştur.

Daha sonra ise Uluslararası Para Fonu (IMF) ve de Dünya Bankası kurulmuştur. IMF’nin görevi uluslararası para sisteminin istikrarını desteklemek, finans düzeni ve belirlenmiş döviz kurlarını kontrol altında tutmaktır. IMF’ nin Özel Çekme Hakları (SDR), da bu görevin yerine getirilmesinden sorumludur.

Amerikan Doları, Bretton Woods sisteminin temelini teşkil ettiği için, doların değeri tüm para sistemlerinin değeri için büyük bir önem kazanmıştır. II. Dünya Savaşı sonrasında dünya çapındaki ekonomik büyüme her şeyden önce Amerikan sermaye ihracatını yaratmıştır. Doların değeri bu yüzden yükselmiştir. Vietnam Savaşı’ nın başlamasıyla da Amerika’nın para arzı ansızın artmış, bunun sonucunda da doların değeri düşmüştür. Amerika’da altın standardı oluşturulamamış, böylece de Bretton Woods sistemi çökmüştür.